میکروسکوپ جراحی

اولین بار در سال 1922 بود که از میکروسکوپ هنگام جراحی استفاده شد و از آن زمان میکروسکوپ جراحی به یکی از تجهیزات ضروری در اتاق عمل تبدیل شده است. در ابتدا استفاده از این میکروسکوپ به جراحی های مغز محدود می شد، با این حال امروزه از آن به طور گستردهای در بسیاری از جراحی ها مثل جراحی پلاستیک، افتالمولوژی (چشم پزشکی)، دندانپزشکی و اورولوژی استفاده میشود. میکروسکوپ جراحی در واقع ابزاری است که به جراح کمک می کند تصویری بزرگ نمایی شده، با کیفیت بالا و با نور مناسب از محل جراحی در اختیار داشته باشد.

هدف اصلی این دستگاه بهبود دید جراح است از این رو قدرت بزرگ نمایی، رزولوشن و توان روشنایی در میکروسکوپ های جراحی از اهمیت بالایی برخوردار است. موارد دیگری که هنگام طراحی میکروسکوپ می بایست بدان توجه شود عبارتند از:

استحکام
اندازه
نحوهی قرارگیری
قابلیت استفاده شدن در ابزارهای جراحی مخصوص

ویژگی ها و اجزای میکروسکوپ جراحی

امروزه میکروسکوپ های جراحی امروزه در انواع مختلفی طراحی می شوند که عبارتند از:

رومیزی
پایه ای
سقفی
دیواری
عینکی

استفاده از میکروسکوپ های سقفی، دیواری و عینکی به افزایش فضای کار در اتاق کمک کرده و کیفیت عمل جراحی را افزایش می دهد. اجزای تشکیل دهندهی یک میکروسکوپ ساده عبارتند از:

سر دوچشمی (Binocular Head)

ساده ترین نوع آن شامل یک چشمی (eyepiece) قابل تنظیم است و می تواند شامل دو تلسکوپ با چشمی های قابل تنظیم نیز باشد. می توان در کنار این میکروسکوپ، سری دیگری نصب کرد که سری آموزشی نامیده می شود و مورد استفادهی آن آموزش دستیار یا انترن است. سری آموزشی این قابلیت را ایجاد می کند که دو نفر همزمان بتوانند با استفاده از بزرگنمایی روی محل جراحی کار کنند. این سری ها می بایست بتوانند به صورت مستقل از یکدیگر بچرخند و دارای درجه های بزرگنمایی مخصوص به خود باشند. در شرایط ایده آل سر دوچشمی، می بایست انعطاف لازم برای اضافه شدن به یک سیستم عکس برداری مثل دوربین را داشته باشد تا بتوان عمل جراحی روی کارت حافظه یا DVD ذخیره کرد. همچنین استفاده از دوربین، به دیگر افراد کادر درمان امکان مشاهدهی همزمان عمل روی صفحهی نمایش را می دهد.

کنترل یا پدال پا

از آن برای فوکوس کردن، نحوهی قرارگیری عدسی ها، خاموش یا روشن کردن منبع نور و زوم کردن استفاده و می شود و کمک می کند دست های جراح آزاد بمانند تا جراحی را راحت تر انجام بدهد.

لنز یا عدسی شیئی
منبع روشنایی

برای به حداکثر رساندن توانایی های میکروسکوپ جراحی، روشنایی اهمیت زیادی دارد. معمولا در این نوع میکروسکوپ از فیبر نوری، هالوژن ها، LED و نورهای مهتابی استفاده می شود. منبع نور، نور را از عدسی شیئی عبور داده و آن را روی سطح جراحی می تاباند. این نور معمولا منبع نور سرد است و روی پایه نصب می شود. لازم است میزان شدت نور در این دستگاه قابل تنظیم باشد.

بزرگنمایی

قابلیت بزرگنمایی بسیار زیاد میکروسکوپ های آزمایشگاه، در میکروسکوپ جراحی لازم نیست و معمولا سه اندازه ی از پیش تنظیم شده در محدودهی 6 برابر تا 25 برابر برای آن تعریف می شود. قاعدتا در میکروسکوپ های جراحی محدودهی دید وسیع، اهمیت بیشتری نسبت به قدرت بزرگنمایی دارد. با چرخاندن یک دستگیره یا فشردن پدال پایی موتوری می توان قدرت بزرگ نمایی دستگاه را تغییر داد.

پایهی میکروسکوپ

برای ثابت نگاه داشتن دستگاه استفاده می شود و دارای قابلیت حفظ تعادل است. می توان دستگاه را روی پایه قفل نمود تا از کوچکترین لغزش ها جلوگیری شود و دقت جراحی بالا برود. این پایه معمولا دارای چرخ است و به راحتی می توان آن را جا به جا کرد. همچنین این امکان را دارد تا در صورت نیاز با استفاده از ترمزهای تعبیه شده در آن محل استقرار آن را ثابت نمود.

‏شكاف‌دهنده پرتوی نور

از آن براي ناظر دوم یا دستیار استفاده می شود و امكان نصب دوربين و مشاهدهی تصاوير روي مانيتور را ایجاد می کند.

موارد دیگری که می توان برای میکروسکوپ های جراحی در نظر گرفت روکش های ضد میکروب دستگاه و سیم کشی داخلی هستند. نوع سیم کشی از این نظر حائز اهمیت است که کنترل ها، منبع نور و تکنولوژی ضبط تصاویر نیازمند سیم کشی اند. در صورتی که این سیم کشی بیرون از دستگاه باشد، ممکن است سیم ها در دست و پای کادر جراحی گیر کنند یا موجب انتقال انواع باکتری شوند.

هنگام خرید میکروسکوپ جراحی موارد بسیاری در نظر گرفته می شود، با این حال انتخاب میکروسکوپی که چند کاره باشد و بتوان از آن در شاخه های متفاوت پزشکی استفاده کرد، مقرون به صرفه تر است. بیشتر میکروسکوپ ها را می توان به گونه ای تنظیم کرد که بیشتر نیازهای عمومی در انواع جراحی ها برطرف شود. لازم به ذکر است که میکروسکوپ جراحی چشم به گونه ای متفاوت طراحی می شود. در طراحی این میکروسکوپ معمولا سری دوچشمی به زاویهی 45 درجه متمایل است، در حالی که این سری در دیگر میکروسکوپ های جراحی صاف و مستقیم است. علاوه بر این میکروسکوپ های جراحی چشم، نور، فوکوس و بزرگنمایی های مخصوص به خود را دارند.

مراقبت و نگه داری

برای افزایش طول عمر دستگاه و بالا بردن کیفیت استفاده از آن لازم است نکات زیر رعایت شوند:

عدسی های میکروسکوپ می بایست حداقل هر هفته طبق دستورالعمل فروشنده، بررسی شده و تمیز شوند. همچنین لازم است، خود دستگاه هر شش ماه یک بار توسط یک تکنیسین پزشکی چک شود و در صورت نیاز به آن رسیدگی شود.
میکروسکوپ را در محیطی خشک، سرد و با تهویهی مناسب قرار دهید تا از رشد انواع قارچ روی عدسی ها جلوگیری شود.
برای محافظت از دستگاه در مقابل گرد و خاک، هنگامی که از آن استفاده نمی شود، آن را بپوشانید. ترجیحا بهتر است از پوشش های وینیلی استفاده شود، زیرا مثل روکش های پارچه ای کرک و پرز ندارند. با این حال بهتر است در محیط های مرطوب استفاده نشوند، زیرا با جذب رطوبت احتمال رشد انواع قارچ را افزایش می دهند.
سطوح خارجی دستگاه را با پارچه ی نمدار آغشته به آب داغ و صابون تمیز کنید.
پدال پایی را با یک کیسهی پلاستیکی تمیز بپوشانید تا از ورود انواع مایعات جراحی یا شست و شو به دستگاه جلوگیری شود و به دستگاه آسیبی وارد نشود.
هنگام شست و شوی زمین، پدال پایی را بلند کنید.
هنگام استفاده از میکروسکوپ از یک تثبیت کنندهی ولتاژ استفاده کنید تا از افزایش ناگهانی ولتاژ جلوگیری شود. این گونه، لامپ های منبع نور آسیب نمی بینند و روشنایی به طور پیوسته در اختیار جراح قرار داده می شود.
قبل از استفاده از دستگاه، از درست کار کردن پدال پایی اطمینان پیدا کنید.
قبل از استفاده از دستگاه، اطمینان یابید که دستگاه قابلیت ثابت شدن در یک نقطه را دارد تا از افتادن آن روی بیمار هنگام جراحی، جلوگیری شود.
از خم کردن یا پیچ و تاب دادن به سیم های فیبر نوری جلوگیری کنید.
هنگام تعویض لامپ ها، آن ها را با انگشتانتان لمس نکنید زیرا روغن موجود در دست می تواند منجر به کاهش عمر لامپ بشود.
هر شش ماه یک بار، چرخ های پایه ی دستگاه و ترمز ها را روغن کاری کنید و در آخر روغن های اضافی را بردارید.
هنگامی که لامپ هنوز داغ است، میکروسکوپ را تکان ندهید زیرا لرزش های قوی منجر به آسیب دیدن رشته های لامپ می شوند.